Η Gazprom κάνει πίσω από το φιλόδοξο σχέδιο δημιουργίας ενεργειακού κόμβου στην Τουρκία, όπως είχε προτείνει ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν το 2022, επιχειρώντας να καλύψει τις απώλειες των Nord Stream στην Ευρώπη. Το έργο, το οποίο παρουσιάστηκε ως εναλλακτική για την αναβίωση των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου, φαίνεται πλέον να έχει «παγώσει» οριστικά, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στην Άγκυρα για να υλοποιήσει τα δικά της σχέδια χωρίς ρωσική συμμετοχή.
Σύμφωνα με έγκυρες πηγές και αναλύσεις του κλάδου, η Gazprom αποσύρεται λόγω ανυπέρβλητων τεχνικών και πολιτικών εμποδίων, όπως η έλλειψη υποδομών για αυξημένες ροές, αλλά και η αδυναμία συμφωνίας με την Τουρκία στους όρους τιμολόγησης και εμπορικού ελέγχου του κόμβου. Η Ρωσία ήθελε απόλυτο έλεγχο στις πωλήσεις, ενώ η Άγκυρα επέμενε σε ενσωμάτωση με το δικό της ενεργειακό χρηματιστήριο.
Η ΕΕ, από την άλλη πλευρά, επιταχύνει τις κινήσεις για πλήρη διακοπή εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέχρι το 2027, κάτι που εντείνει την πίεση στη Μόσχα. Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία απαιτεί πλήρη ιχνηλασιμότητα προέλευσης, καθιστώντας αδύνατη την «παράκαμψη» μέσω Τουρκίας.
Τεχνικά εμπόδια όπως η ανάγκη για νέο υποθαλάσσιο αγωγό στη Μαύρη Θάλασσα και οι κυρώσεις σε εξοπλισμό, ασφάλιση και χρηματοδότηση καθιστούν ανέφικτο το έργο. Όπως σημειώνει η αναλύτρια Τατιάνα Μίτροβα, «χωρίς έλεγχο, η Gazprom δεν έχει κανένα όφελος – το έργο γίνεται ασύμφορο με γεωπολιτικό ρίσκο».
Παρότι κάποιοι αναλυτές προτείνουν εναλλακτικές (όπως η μετονομασία του ρωσικού φυσικού αερίου σε τουρκικό), οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις για διαφάνεια και οι υψηλοί πολιτικοί κίνδυνοι καθιστούν αυτές τις λύσεις μη βιώσιμες.
Η Άγκυρα δεν φαίνεται να πτοείται. Σύμφωνα με τη Μίτροβα, η Τουρκία προχωρά μόνη της στο σχέδιο του ενεργειακού κόμβου, με στόχο να αξιοποιήσει φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν, LNG από Κατάρ και Total, αλλά και πιθανώς από Ανατολική Μεσόγειο και Τουρκμενιστάν. Το ρωσικό αέριο, αν συνεχίσει να ρέει, θα αποτελεί απλώς μέρος του μίγματος και όχι τον πυρήνα.
Στο παρασκήνιο, η Gazprom ίσως εστιάσει ξανά στον ουκρανικό διάδρομο μεταφοράς, σε περίπτωση προόδου στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Αν αυτό συμβεί, οι ρωσικές εξαγωγές προς την Ευρώπη μπορεί να αποκατασταθούν με τις διαδρομές μέσω Ουκρανίας και του Turk Stream, παρακάμπτοντας εντελώς τον τουρκικό κόμβο.
Η ουσία; Η Τουρκία εξελίσσεται σε στρατηγικό ενεργειακό παίκτη με ή χωρίς τη Ρωσία, ενισχύοντας κατακόρυφα τη γεωπολιτική της επιρροή στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει μια νέα πραγματικότητα – η Άγκυρα αποκτά δυναμικό ρόλο ως ενεργειακή γέφυρα, μετατρέποντας το αέριο σε πολιτικό μοχλό πίεσης.
