Η αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης οδηγείται σε νέα επικίνδυνα μονοπάτια, καθώς η Μόσχα εντείνει τις απαιτήσεις της για μια ριζικά νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη. Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε χαρακτηριστικά στις 9 Ιουνίου 2025 ότι η αποχώρηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης.
Η δήλωση αυτή δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό, αλλά αντανακλά τον γενικότερο σχεδιασμό της Μόσχας να αποκαταστήσει το καθεστώς υπερδύναμης που είχε επί εποχής Σοβιετικής Ένωσης. Η παρουσία ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων σε χώρες που παλαιότερα ανήκαν στο σοβιετικό μπλοκ, θεωρείται από τη Ρωσία άμεση απειλή για την εθνική της ασφάλεια.
Η ένταση δεν είναι τωρινή. Ήδη από τον Δεκέμβριο του 2021, η Ρωσία είχε απαιτήσει από τη Δύση δεσμευτικές εγγυήσεις μη επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, καθώς και απαγόρευση εγκατάστασης επιθετικών όπλων κοντά στα σύνορά της. Οι απαιτήσεις αυτές αγνοήθηκαν, οδηγώντας σε κλιμάκωση που συνεχίζεται έως σήμερα.
Τον Μάιο του 2025, ο ίδιος ο Πούτιν έθεσε το ζήτημα ακόμα πιο επιτακτικά, απαιτώντας να αποκλειστεί η ένταξη της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα, η Δύση ενίσχυσε τη στρατιωτική της παρουσία σε Πολωνία, Βαλτικές χώρες και Ρουμανία, φτάνοντας τους 40.000 στρατιώτες και πυραυλικά συστήματα, με αποκορύφωμα την ανάπτυξη συστημάτων Aegis Ashore με δυνατότητα εκτόξευσης Tomahawk.
Η απάντηση της Μόσχας δεν άργησε. Ανακοίνωσε πιθανή άρση του μορατόριουμ για την ανάπτυξη πυραύλων μέσου και μικρού βεληνεκούς, θέτοντας έτσι ξανά σε λειτουργία τον πυρηνικό παράγοντα στις διεθνείς σχέσεις.
Στρατηγικά, η Ρωσία έχει καταλάβει το Ντονμπάς και στοχεύει στη δημιουργία νεκρής ζώνης έως το Κίεβο, καθώς και σε διχοτόμηση της Ουκρανίας, για να αποτρέψει μελλοντική ανάπτυξη ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων.
Η φιλοδοξία του Πούτιν είναι ξεκάθαρη: να διαμορφώσει έναν κόσμο όπου η Ρωσία αντιμετωπίζεται ως ισότιμη υπερδύναμη, όπως δήλωσε και ο ίδιος: «Η νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας πρέπει να είναι ισότιμη και αδιαίρετη».
Σε αυτό το πλαίσιο, η πιθανότητα ανάφλεξης ενός νέου παγκοσμίου πολέμου δεν μπορεί να αποκλειστεί, ιδιαίτερα εάν η Δύση επιμείνει στην περαιτέρω περικύκλωση της Ρωσίας. Η στάση των ΗΠΑ (και ειδικά του Τραμπ) φαίνεται πιο ευέλικτη για λόγους οικονομίας και αποστρατιωτικοποίησης, όμως η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία πιέζουν για ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ – σενάριο που οδηγεί σε ευρωπαϊκή αποσταθεροποίηση.
