Η Ελλάδα επιχειρεί να επαναφέρει τον στρατηγικό διάλογο με τη Λιβύη, καθώς η κατάσταση στη βορειοαφρικανική χώρα επηρεάζει άμεσα τόσο την περιφερειακή ασφάλεια όσο και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Από το 2019, όταν η προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης υπέγραψε το αμφιλεγόμενο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο με την Άγκυρα, η Αθήνα αντιμετωπίζει μια σημαντική γεωπολιτική πρόκληση.
Με φόντο την επερχόμενη ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο της Ανατολικής Λιβύης για την επικύρωση ή όχι του Μνημονίου, η ελληνική πλευρά έχει σχεδιάσει διπλωματική αντεπίθεση. Ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, προγραμματίζει επίσκεψη στη Λιβυκή πρωτεύουσα, κίνηση που αναμένεται να επαναφέρει την ελληνολιβυκή ατζέντα στο προσκήνιο μετά από χρόνια παγώματος.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις επαφές με την Ανατολική Λιβύη, καθώς ο πρόεδρος της Βουλής Ακίλα Σάλεχ και ο στρατηγός Χαφτάρ διατηρούν σημαντικό έλεγχο σε εδάφη-κλειδιά, ιδιαίτερα στον τομέα της μετανάστευσης. Η τελευταία επίσκεψη του γιου του Χαφτάρ στην Αθήνα, αν και ιδιωτική, αναζωπύρωσε τα σενάρια για αναθέρμανση των σχέσεων.
Η παρουσία της Τουρκίας, ωστόσο, είναι αισθητή. Η Άγκυρα, μεθοδικά, έχει αποκαταστήσει σχέσεις με όλες τις λιβυκές πλευρές, ενώ λειτουργεί εκ νέου προξενείο στη Βεγγάζη. Οι επισκέψεις των Λίβυων ηγετών στην Τουρκία επιβεβαιώνουν τη βαθιά τουρκική διείσδυση, γεγονός που δεν μπορεί να αγνοήσει η Αθήνα.
Η Ελλάδα, από τη θέση της ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έχει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των διεθνών εξελίξεων για τη Λιβύη. Η αποκατάσταση των σχέσεων είναι κρίσιμη, όχι μόνο για τη θωράκιση των θαλάσσιων ζωνών και την απόρριψη του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, αλλά και για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης.
Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι η λιβυκή πλευρά, με τις πρόσφατες χαράξεις θαλάσσιων οικοπέδων και τη μη αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αποφεύγει κινήσεις που ευνοούν την Άγκυρα. Επίσης, στο παρελθόν, η κυβέρνηση της Τρίπολης είχε εκφράσει στον ΟΗΕ την πρόθεση για έναρξη διαλόγου με την Ελλάδα για την ΑΟΖ.
Η Αθήνα καλείται τώρα να επιδιώξει επίσημες συνομιλίες, ακόμα και με την προσωρινή κυβέρνηση Ντμπέιμπα, ώστε να μη μείνει ανεκμετάλλευτη η δέσμευση για διαπραγματεύσεις. Εφόσον αυτές αποτύχουν, η Ελλάδα μπορεί να επιδιώξει τη διεθνή επίλυση μέσω Χάγης, όπως έχει συμβεί με άλλες χώρες.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο οι επαφές να είναι ισορροπημένες, τόσο με την Τρίπολη όσο και με την Ανατολική Λιβύη, για να μη δημιουργηθεί η εντύπωση υποστήριξης ενός μόνο πόλου. Η Ανατολική Λιβύη ελέγχει άλλωστε βασικά περάσματα παράνομης μετανάστευσης και παίζει ρόλο-κλειδί.
Η επαναφορά της διπλωματικής παρουσίας και η επίμονη προβολή των ελληνικών θέσεων αποτελούν το κλειδί ώστε η Ελλάδα να μη βρεθεί ξανά προ τετελεσμένων.
