Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με επικεφαλής την Κριστίν Λαγκάρντ, δρομολογεί μια κοσμογονική αλλαγή στον τρόπο που συναλλασσόμαστε: η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ είναι πλέον προ των πυλών. Από τον Οκτώβριο, ξεκινά η πιλοτική εφαρμογή αυτού του ψηφιακού νομίσματος, προκαλώντας διχασμό και έντονο προβληματισμό στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Αν και παρουσιάζεται ως καινοτόμο και ασφαλές εργαλείο, πολλοί προειδοποιούν πως ανοίγει τον δρόμο για πλήρη παρακολούθηση των συναλλαγών και απώλεια οικονομικής ελευθερίας.

Η νέα εποχή που έρχεται, προωθεί τη σταδιακή κατάργηση των μετρητών, τα οποία για πολλούς είναι σύμβολο ιδιωτικότητας και ελευθερίας κινήσεων. Η χρήση ενός αποκλειστικά ψηφιακού νομίσματος σημαίνει ότι κάθε αγορά, κάθε οικονομική κίνηση, από ένα μπουκαλάκι νερό μέχρι μια ιατρική επίσκεψη, θα καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο.

Η ανωνυμία του χρήματος γίνεται παρελθόν. Με το ψηφιακό ευρώ, όλες οι πληροφορίες βρίσκονται σε κεντρικά ψηφιακά συστήματα, που εγείρουν σημαντικά ερωτήματα: ποιος θα έχει πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα των πολιτών; Θα μπορούν οι πολίτες να κάνουν χρήση των χρημάτων τους χωρίς κρατική έγκριση; Θα είναι δυνατόν οι αρχές ή οι τράπεζες να παγώσουν ή να απορρίψουν συναλλαγές για οποιονδήποτε λόγο;

Η μετάβαση αυτή δεν είναι απλώς τεχνολογική. Πρόκειται για μια ριζική αλλαγή του κοινωνικού και οικονομικού μας μοντέλου. Αντί για ελευθερία χρήσης των χρημάτων μας, ενδέχεται να βρεθούμε αντιμέτωποι με οικονομικούς περιορισμούς που επιβάλλονται άνωθεν, χωρίς συναίνεση ή διαφάνεια.

Η δικαιολογία της ασφάλειας και της «διευκόλυνσης» δεν καθησυχάζει όλους. Για πολλούς, είναι μια μεταμφιεσμένη μορφή ελέγχου, που δημιουργεί ένα οικονομικό περιβάλλον πλήρους διαφάνειας — αλλά εις βάρος της προσωπικής ελευθερίας. Στον πυρήνα αυτής της ανησυχίας βρίσκεται το ερώτημα: θα έχουμε λόγο στις αποφάσεις που αλλάζουν ριζικά τη ζωή μας; Ή μήπως η πορεία προς έναν κεντρικά ελεγχόμενο οικονομικό κόσμο είναι προδιαγεγραμμένη;

Καθώς το ψηφιακό ευρώ μετατρέπεται από σχέδιο σε απτή πραγματικότητα, οι πολίτες καλούνται να σταθούν απέναντι σε ένα δίλημμα που ξεπερνά την τεχνολογία: θα διατηρήσουμε την αυτονομία μας ή θα παραδοθούμε στον απόλυτο ψηφιακό έλεγχο;