Σε μια ιδιαίτερα προκλητική ενέργεια προχώρησε η Λιβύη, με την κατάθεση ρηματικής διακοίνωσης στον ΟΗΕ, η οποία φέρει σαφή τουρκική επιρροή τόσο ως προς τη γλώσσα όσο και στα νομικά επιχειρήματα. Με το εν λόγω έγγραφο, η Τρίπολη χαράσσει μονομερώς τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της έως την Κρήτη, προκαλώντας διπλωματική ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ελληνική πλευρά απάντησε άμεσα, υπογραμμίζοντας ότι η συγκεκριμένη διακοίνωση δεν παράγει έννομα αποτελέσματα, ούτε μπορεί να θεωρηθεί βάση για διάλογο. Επιπλέον, υπενθύμισε πως παρόμοιες θέσεις έχουν τεθεί στο παρελθόν και έχουν απαντηθεί επαρκώς τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Αίγυπτο.
Η κινητικότητα της Λιβύης, με σαφή αναφορά στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019, φαίνεται να στοχεύει στη δημιουργία τετελεσμένων στη Μεσόγειο. Η ρηματική διακοίνωση κατατέθηκε στις 27 Μαΐου 2025 και δημοσιεύθηκε επίσημα την 1η Ιουλίου, αναπαράγοντας τις τουρκικές θέσεις περί περιορισμένης επήρειας των νησιών και ακύρωσης της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας για την ΑΟΖ.
Η Λιβύη φθάνει στο σημείο να αμφισβητεί ευθέως:
- την Ανακήρυξη της Ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο,
- τον Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό,
- τις έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης,
- αλλά και τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες της Αιγύπτου.
Όπως και η Τουρκία, έτσι και η Λιβύη υποστηρίζει ότι ο καθορισμός των θαλάσσιων ορίων πρέπει να βασίζεται σε μέση γραμμή μεταξύ ηπειρωτικών ακτών και όχι νησιωτικών περιοχών. Προτείνει μάλιστα, η μέση γραμμή να προκύψει με βάση τη λιβυκή νομοθεσία και το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, αγνοώντας πλήρως το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Η Αθήνα κατηγορεί τη Λιβύη για υποκρισία, τονίζοντας ότι τέτοιες μονομερείς πράξεις δεν διευκολύνουν τον διάλογο, αλλά αντίθετα τον ναρκοθετούν. Παρά τις επαφές του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη τόσο με την Τρίπολη όσο και με τη Βεγγάζη, το νέο αυτό επεισόδιο δημιουργεί νέα δεδομένα και επικίνδυνες δυναμικές στην περιοχή.
Η συμπερίληψη του Τουρκολιβυκού Μνημονίου ως προϋπόθεση διαπραγμάτευσης, αποτελεί για την ελληνική πλευρά casus belli, καθώς θα σήμαινε αποδοχή παράνομων και ανυπόστατων οριοθετήσεων. Επιπλέον, η Λιβύη ζητά να ανασταλούν όλες οι έρευνες υδρογονανθράκων από Ελλάδα και Αίγυπτο έως ότου υπάρξει οριστική λύση.
Διπλωματικές πηγές της Αθήνας κάνουν λόγο για απόπειρα περιορισμού της ελληνικής θαλάσσιας κυριαρχίας, μέσα από μια διπλή πίεση Τουρκίας – Λιβύης. Ειδικότερα, τονίζουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να δρα με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο, τις περιφερειακές της συμμαχίες και τα νόμιμα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Η Λιβύη επιδιώκει μέσω της νέας αυτής διακοίνωσης να κατοχυρώσει ένα θαλάσσιο «status quo» που βασίζεται αποκλειστικά στις θέσεις Τουρκίας και όχι στη διεθνή νομιμότητα. Οι ελληνικές ενέργειες στον ΟΗΕ και οι συντονισμένες κινήσεις με χώρες-κλειδιά όπως η Αίγυπτος και η Ιταλία, κρίνονται πλέον απολύτως αναγκαίες.
