Αναταράξεις προκαλεί το νέο σχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το οποίο προβλέπει υποχρεωτική πληρωμή ενοικίων μέσω τραπεζικού λογαριασμού από το 2026. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ενοικιαστής θα πρέπει να καταθέτει ηλεκτρονικά το συμφωνηθέν ποσό στον λογαριασμό του ιδιοκτήτη, με πληρωμές μετρητοίς ή «στο χέρι» να μην αναγνωρίζονται φορολογικά. Μάλιστα, εξετάζονται αυστηρές κυρώσεις για όσους παραβιάζουν το νέο πλαίσιο, τόσο για τους ιδιοκτήτες όσο και για τους μισθωτές.

Η ρύθμιση έχει στόχο να περιορίσει τη φοροδιαφυγή, αφού, σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, το μέσο εισόδημα που δηλώθηκε το 2023 για μισθώσεις πρώτης κατοικίας ήταν μόλις 255 ευρώ τον μήνα, ενώ το πραγματικό κόστος στην Αττική ξεπερνά 800 ή και 1.000 ευρώ. Το υπουργείο σχεδιάζει διασταυρώσεις στοιχείων για τον εντοπισμό υποτιμημένων μισθώσεων, ενώ το νέο πλαίσιο στοχεύει στη δημιουργία ενός ψηφιακού, ελεγχόμενου συστήματος για την αγορά κατοικίας.

Η πρακτική των ηλεκτρονικών πληρωμών δεν είναι νέα, καθώς εφαρμόζεται ήδη από το 2020 στις επαγγελματικές μισθώσεις. Το υπουργείο εκτιμά πως η επέκταση της λογικής αυτής στη στεγαστική μίσθωση θα οδηγήσει σε πιο διαφανή και αντιπροσωπευτική εικόνα της αγοράς. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κυριάκος Πιερρακάκης, δήλωσε χαρακτηριστικά στο 3ο Συνέδριο Real Estate ότι «είναι σαφές πως τα πραγματικά στοιχεία αποκλίνουν και χρειαζόμαστε εργαλεία για να αποτυπώσουμε την πραγματικότητα με ακρίβεια».

Η κυβέρνηση βλέπει το μέτρο ως κλειδί για να καλυφθεί το φορολογικό κενό που κοστίζει εκατομμύρια κάθε χρόνο. Ωστόσο, δεν λείπουν οι προκλήσεις. Υπάρχουν ανησυχίες για εικονικά μισθωτήρια, όπου οι δύο πλευρές θα συμφωνούν σε χαμηλότερα ποσά «στα χαρτιά», ενώ οι πληρωμές στο χέρι θα συνεχίζονται παράτυπα. Επίσης, ηλικιωμένοι, ευάλωτες ομάδες και μικροϊδιοκτήτες ίσως δυσκολευτούν να προσαρμοστούν στις νέες διαδικασίες, καθώς οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και οι λογιστικοί έλεγχοι δεν είναι αυτονόητοι για όλους.

Το νέο σύστημα θα απαιτεί συνεχή έλεγχο τραπεζικών λογαριασμών και διασταύρωση με τις φορολογικές δηλώσεις, ενώ θα φέρει επιπλέον κόστη και γραφειοκρατία για πολλούς ιδιοκτήτες. Από το υπουργείο επισημαίνεται ότι θα υπάρξει όχι μόνο «καρότο» αλλά και «μαστίγιο»: ήδη, στις αγοραπωλησίες ακινήτων, ισχύει διάταξη που προβλέπει πρόστιμο 10% επί του τιμήματος για πληρωμές εκτός τραπεζικού συστήματος, με ελάχιστο πρόστιμο 10.000 ευρώ και μέγιστο 500.000 ευρώ, ενώ υπάρχει δυνατότητα ακόμη και ακύρωσης συμβολαίου. Αντίστοιχες κυρώσεις θα εφαρμοστούν και στις μισθώσεις.

Η ΑΑΔΕ έχει ξεκινήσει ελέγχους σε περιπτώσεις που φαίνονται ύποπτες και το υπουργείο σχεδιάζει να ενισχύσει τους ελέγχους αυτούς, επεκτείνοντας τη φιλοσοφία των αυστηρών διασταυρώσεων σε ολόκληρη την αγορά κατοικιών. Το μέτρο αναμένεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ενοικίων, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη φορολογική συμμόρφωση, αλλά φέρνοντας μαζί του και σημαντικές προκλήσεις για την καθημερινότητα ιδιοκτητών και ενοικιαστών.