Η συμφωνία Τουρκίας – Βρετανίας για την προμήθεια μαχητικών Eurofighter σηματοδοτεί μια αξιοσημείωτη αλλαγή στις τουρκικές στρατιωτικές προτεραιότητες. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Κωνσταντίνος Φίλης, η Ελλάδα παραμένει μπροστά αεροπορικά, καθώς η χρονική άφιξη των Eurofighter θα συμπέσει σχεδόν με την ενίσχυση του ελληνικού στόλου με F-35, διατηρώντας έτσι την τεχνολογική και επιχειρησιακή υπεροχή της Πολεμικής Αεροπορίας.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΑ, η συμφωνία αυτή είναι ιστορική, αφού πρόκειται για την πρώτη φορά που η Τουρκία αγοράζει ευρωπαϊκά αεροσκάφη, γεγονός που υπογραμμίζει τη στενή στρατηγική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit.
Η νέα εικόνα της Τουρκίας στη διεθνή σκακιέρα
Η διπλωματική συμπεριφορά της Τουρκίας έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Ενώ παλαιότερα υπήρχε ρητορική έντασης απέναντι σε Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο, σήμερα η Άγκυρα επιδιώκει επαναπροσεγγίσεις. Η απειλητική στάση με σεισμικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο και στρατιωτικές προκλήσεις έχει υποχωρήσει, τουλάχιστον προς το παρόν, σε επίπεδο φρασεολογίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Φίλη, τα θεμελιώδη ζητήματα όπως η «Γαλάζια Πατρίδα» και το τουρκολιβυκό σύμφωνο παραμένουν στο τραπέζι και αποτελούν σταθερή απειλή για τα ελληνικά συμφέροντα.
Η ανεκτικότητα της Δύσης και ο κίνδυνος για την Ελλάδα
Ένα από τα κρίσιμα σημεία που θίγει ο καθηγητής είναι η αλλαγή στάσης των δυτικών εταίρων απέναντι στην Τουρκία. Παρά το casus belli, τις αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας και την υπονόμευση της κυπριακής ΑΟΖ, χώρες όπως η Γερμανία, τείνουν να εστιάζουν περισσότερο στον ρόλο της Τουρκίας ως στρατηγικού μεσολαβητή σε γεωπολιτικές κρίσεις, όπως αυτή στην Ουκρανία.
«Το πρόβλημα είναι ότι τα ζητήματα που μας αφορούν, δεν βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των συμμάχων μας», τονίζει χαρακτηριστικά ο Φίλης, προτρέποντας για ενεργή δημόσια διπλωματία και σταθερή υπενθύμιση της ελληνικής θέσης σε όλα τα διεθνή φόρα.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η “πολυτέλεια” της Τουρκίας
Η Άγκυρα κατάφερε να λειτουργήσει ως “επιτήδεια ουδέτερη” στον πόλεμο της Ουκρανίας, γεγονός που της επιτρέπει να απολαμβάνει γεωπολιτικά οφέλη. Παρά την απομόνωση που βίωσε κατά τη θητεία Μπάιντεν, ο οποίος δεν προσκάλεσε ποτέ τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ ή άλλου Ρεπουμπλικάνου θα μπορούσε να ανατρέψει ξανά τις ισορροπίες.
Ενδεικτικό είναι ότι αν δεν είχε αγοραστεί το ρωσικό σύστημα S-400, η Τουρκία σήμερα πιθανότατα θα διέθετε 100 μαχητικά F-35, καθώς ήταν συμπαραγωγός χώρα στο πρόγραμμα. Ο Φίλης σημειώνει ότι η Άγκυρα «αυτοτραυματίστηκε», όμως μέσα από προσεκτικές στρατηγικές επιλογές κατάφερε να επανέλθει στο διεθνές προσκήνιο.
Ελλάδα: Εξωτερική πολιτική με στρατηγική βάθους
Η Ελλάδα, εκμεταλλευόμενη τα λάθη της Άγκυρας, ισχυροποίησε τις σχέσεις με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και άλλους περιφερειακούς συμμάχους. Σύμφωνα με τον Φίλη, αυτές οι συνεργασίες ενίσχυσαν σημαντικά τη θέση της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος προειδοποιεί: «Χρειάζεται μία συνεκτική, μακροπρόθεσμη στρατηγική απέναντι στην Τουρκία», η οποία να ενσωματώνει την ευρωπαϊκή, αμερικανική και περιφερειακή διάσταση.
Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι η τουρκική στροφή προς τον διάλογο με την Ελλάδα είναι πιθανότατα τακτική και δεν πρέπει να θεωρηθεί ειλικρινής αλλαγή στάσης. «Ο Ερντογάν ήταν αυτός που μιλούσε για “νύχτες χωρίς προειδοποίηση” – και τώρα επιδιώκει συναντήσεις», είπε χαρακτηριστικά, υποδηλώνοντας την ανάγκη για σταθερή επιφυλακή και ψυχραιμία.
