Η ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Κρήτης και Κύπρου, ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ΑΔΜΗΕ ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), απαιτώντας προκαταβολικά 25 εκατ. ευρώ τον χρόνο, χωρίς όμως να προσφέρουν καμία εγγύηση ότι το έργο θα ολοκληρωθεί – ή ότι δεν θα παγώσει από πιθανή τουρκική παρέμβαση.
Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ της κυπριακής ιστοσελίδας Philenews.com, η τηλεδιάσκεψη που διοργάνωσε η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν είχε ως στόχο να πείσει την κυπριακή πλευρά να αποδεχτεί τις οικονομικές απαιτήσεις του διαχειριστή. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή κατέληξε σε ναυάγιο, με τους Κύπριους αξιωματούχους να εκφράζουν ανοιχτά την αγανάκτησή τους.
Η κυπριακή πλευρά εκτιμά ότι οι απαιτήσεις της Ε.Ε. και του ΑΔΜΗΕ δεν στηρίζονται σε καμία ουσιαστική πρόοδο, καθώς δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα έργο στην πράξη. Δεν έχουν γίνει ούτε έρευνες στον θαλάσσιο βυθό – γεγονός που αποκαλύπτει την έλλειψη σοβαρής προετοιμασίας, παρά τις υψηλές οικονομικές απαιτήσεις.
Η τουρκική απειλή ρίχνει βαριά σκιά πάνω στο έργο. Η Άγκυρα έχει προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε υποθαλάσσια εργασία στα διεθνή ύδατα χωρίς “έγκρισή” της, θα προκαλέσει αντίδραση, επικαλούμενη αυθαίρετα δικαιώματα σε περιοχές που δεν της ανήκουν. Αυτές οι απειλές έχουν παγώσει το έργο, παρά τις ανάγκες ενεργειακής ανεξαρτησίας της περιοχής.
Η σιωπή των Βρυξελλών απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα εντείνει την οργή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όπως τονίζουν κύκλοι στη Λευκωσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κάνει καμία δήλωση για τις απειλές της Τουρκίας, ενώ την ίδια στιγμή ζητά από την Κύπρο να πληρώνει για ένα αβέβαιο έργο.
Από την πλευρά τους, οι Κύπριοι στηρίζονται σε συμφωνία που υπογράφηκε το 2023 με την ελληνική κυβέρνηση, βάσει της οποίας η Λευκωσία θα κατέβαλλε 25 εκατ. ευρώ ετησίως για την περίοδο 2025–2029, υπό την προϋπόθεση ότι το έργο θα προχωρούσε κανονικά. Αν η ηλεκτρική διασύνδεση λειτουργήσει έως το 2029, η Κύπρος θα αναλάβει το 63% του κόστους, αποπληρώνοντας σε βάθος 30 ετών, συν απόδοση κεφαλαίου 8,2% στον ΑΔΜΗΕ.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από τη σιγή της ελληνικής πλευράς σχετικά με το καλώδιο Κρήτης–Κύπρου. Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, η Ελλάδα προσπαθεί να διαχειριστεί τις πιέσεις από τη γαλλική εταιρεία Nexans, που έχει αναλάβει την κατασκευή του καλωδίου και αναμένει εξελίξεις επί εβδομάδες. Μέχρι στιγμής, δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα τεχνικό έργο, ούτε έχουν ξεκινήσει έρευνες για πόντιση.
Αν η κατάσταση παραμείνει ως έχει, το έργο κινδυνεύει να καταλήξει σε ακόμη μία γεωπολιτική ήττα. Όπως συνέβη και με τα θαλάσσια αιολικά πάρκα στο Αιγαίο, η τουρκική στρατηγική “εκβιασμού μέσω έντασης” αποδίδει, την ώρα που η Ε.Ε. παραμένει αμέτοχη.
Η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να αναθεωρήσουν την προσέγγισή τους, ενισχύοντας τη διπλωματική πίεση και διασφαλίζοντας ότι τέτοια έργα δεν θα υπονομεύονται από εξωτερικούς παράγοντες. Χωρίς σαφή στρατηγική και αποφασιστικότητα, κινδυνεύουμε να χάσουμε κάθε προοπτική ενεργειακής αυτονομίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
