Μπορεί μια πολεμική σύγκρουση να φτάσει στο τέλος της όταν οι εμπλεκόμενες χώρες δεν έχουν ανταλλάξει ούτε μία φυσική βολή μεταξύ τους; Η πρόσφατη σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν, σε απόσταση άνω των 1.700 χιλιομέτρων, θέτει νέα ερωτήματα για τη φύση του πολέμου στη σύγχρονη εποχή.
Το Ισραήλ κηρύσσει επίθεση κατά του Ιράν, επικαλούμενο «προληπτική δράση» για την καταστροφή του πυρηνικού του προγράμματος. Όμως, η στρατηγική επιλογή στόχων και οι δηλώσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου προς τον ιρανικό λαό δείχνουν ότι το πραγματικό ζητούμενο είναι η αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη.
Ακόμη κι αν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υποστεί πλήγματα, η ταχύτατη επανεκκίνησή του είναι αναμενόμενη όσο διατηρείται το υφιστάμενο καθεστώς. Αυτό οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο “προληπτικών” χτυπημάτων, κάτι που υπογραμμίζει ότι η πολιτική στόχευση είναι πολύ ευρύτερη.
Η Δύση εμφανίζεται διχασμένη: ενώ κάποιοι προκρίνουν διπλωματική λύση μέσω συμφωνιών τύπου JCPOA του 2015, άλλοι –με πρώτο το Ισραήλ– επιδιώκουν ριζικές αλλαγές στο Ιράν και μια “νέα Μέση Ανατολή” με πλήρη κυριαρχία του Ισραήλ και παραγκωνισμό του Παλαιστινιακού ζητήματος.
Η στρατηγική του Ισραήλ φαίνεται να περιλαμβάνει και εσωτερική αποσταθεροποίηση: τα πρώτα χτυπήματα είχαν στόχο την ηγεσία του ιρανικού στρατού, ενώ υπήρξαν επιθέσεις μέσα στο ιρανικό έδαφος με τη συμμετοχή τοπικών συνεργατών όπως οι Μουτζαχεντίν του Λαού και οι μοναρχικοί του Παχλεβί.
Το “δόγμα Ντάχιε”, που εφαρμόζεται τώρα στην Τεχεράνη, περιλαμβάνει πλήγματα σε αστικά κέντρα με στόχο την τρομοκράτηση των πολιτών. Όμως τέτοιες τακτικές ενισχύουν συχνά τον εθνικισμό και οδηγούν σε συσπείρωση του πληθυσμού, ακόμα και μεταξύ εχθρικών προς το καθεστώς ομάδων.
Το Ιράν ανταποδίδει τα χτυπήματα, αλλά λόγω στρατιωτικής λογοκρισίας στο Ισραήλ, παραμένει άγνωστο πόσο αποτελεσματικές ήταν οι επιθέσεις. Το μόνο βέβαιο είναι ότι για πρώτη φορά από το 1973, το Ισραήλ αντιμετωπίζει έναν κρατικό αντίπαλο – και όχι κάποια οργάνωση.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ μοιάζει αναπόφευκτη. Αν και ο Ντόναλντ Τραμπ προβάλλει προφίλ ειρηνοποιού, η πραγματική καταστροφή του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος απαιτεί βαρέως τύπου αμερικανικά όπλα. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως το Ισραήλ επιδιώκει την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ, κάτι που ακόμη αποφεύγει η Ουάσινγκτον.
Η στάση του Τραμπ είναι κρίσιμη. Με εσωκομματική πίεση από πρόσωπα όπως ο Μπάνον και ο Κάρλσον, και με το στρατόπεδο MAGA να αντιτίθεται σε νέες πολεμικές περιπέτειες, η πιθανότητα σύγκρουσης παραμένει ρευστή και επικίνδυνα απρόβλεπτη.
