Έντονη διπλωματική κρίση ξέσπασε στην ανατολική Λιβύη, καθώς το καθεστώς του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ απέλασε αιφνιδιαστικά αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία περιλάμβανε και τον Έλληνα Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνο Πλεύρη. Η λιβυκή πλευρά χαρακτήρισε τους Ευρωπαίους επισήμους ως ανεπιθύμητους, προκαλώντας ισχυρούς κραδασμούς στις διμερείς σχέσεις.
Η απροσδόκητη αυτή εξέλιξη αποδίδεται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στο γεγονός ότι οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισκέφθηκαν πρώτα την Τρίπολη, πρωτεύουσα της δυτικής Λιβύης, όπου εδρεύει η κυβέρνηση που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τη διοίκηση Χαφτάρ στην ανατολική πλευρά της χώρας.
Η λιβυκή πλευρά ακύρωσε την προγραμματισμένη επίσκεψη των Υπουργών Εσωτερικών της Ελλάδας, Ιταλίας, Μάλτας καθώς και του Επιτρόπου Μετανάστευσης της ΕΕ, λίγες στιγμές μετά την προσγείωσή τους στο αεροδρόμιο Μπενίνα στη Βεγγάζη. Σύμφωνα με λιβυκή ανακοίνωση, ζητήθηκε άμεσα η αποχώρησή τους από το έδαφος της χώρας.
Στην επίσημη ανακοίνωση της κυβέρνησης της ανατολικής Λιβύης τονίζεται ότι η παρουσία των Ευρωπαίων συνιστά παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της χώρας, αλλά και των διεθνών διπλωματικών πρωτοκόλλων. Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε «κατάχρηση εξουσίας» εκ μέρους των υπουργών και του Ευρωπαίου Επιτρόπου.
Οι ευρωπαϊκοί εκπρόσωποι κατηγορούνται ότι δεν ακολούθησαν τις θεσπισμένες διαδικασίες εισόδου και μετακίνησης, σύμφωνα με τις εσωτερικές εγκυκλίους της λιβυκής διοίκησης. Η ανακοίνωση κάνει λόγο για πλήρη αδιαφορία απέναντι στους κανόνες που ισχύουν για την παρουσία ξένων διπλωματών, ενώ απαιτεί σεβασμό τόσο στις λιβυκές νομοθεσίες όσο και στις διεθνείς συμφωνίες.
Παρά την αυστηρότητα της ανακοίνωσης, η λιβυκή κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι εξακολουθεί να τιμά τις διεθνείς αποστολές, τους διπλωμάτες και τις ΜΚΟ, αλλά ζητά αυστηρή συμμόρφωση με τους κανόνες αμοιβαιότητας, όπως ορίζονται από τις διεθνείς συμβάσεις.
Η συγκεκριμένη διπλωματική ένταση φέρνει στο προσκήνιο τις εύθραυστες ισορροπίες στη Λιβύη, μια χώρα διαιρεμένη σε δύο διοικήσεις: την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στην Τρίπολη και τη φιλοστρατιωτική διοίκηση Χαφτάρ στην ανατολή. Οι κινήσεις των Ευρωπαίων φαίνεται πως παρερμηνεύτηκαν ως πολιτική στήριξη προς τη δυτική κυβέρνηση, γεγονός που προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της ανατολικής πλευράς.
Η επιδείνωση αυτή στις σχέσεις ΕΕ-Λιβύης δημιουργεί προβληματισμό σχετικά με τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος στη Μεσόγειο, καθώς η Λιβύη αποτελεί κρίσιμο κόμβο μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Η επιδείνωση των σχέσεων ίσως επηρεάσει αρνητικά τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αποτροπής και συνεργασίας στα παράλια της Βόρειας Αφρικής.
Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν σημαντικά ερωτήματα για το πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαχειριστεί πλέον τις επαφές με τη Λιβύη, χωρίς να διακινδυνεύσει τη διπλωματική της αξιοπιστία, αλλά και χωρίς να θυσιάσει την ουσία της πολιτικής ασφάλειας και μεταναστευτικού ελέγχου.
Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η αποπομπή των ευρωπαϊκών αξιωματούχων αποτελεί ένα προειδοποιητικό μήνυμα από το καθεστώς Χαφτάρ προς τις Βρυξέλλες, πως η αγνόηση της ανατολικής πλευράς της χώρας θα έχει διπλωματικό κόστος.
Αν δεν υπάρξει άμεση αποκλιμάκωση, είναι πιθανό να προκύψουν εμπόδια στις διαπραγματεύσεις για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών από την Αφρική προς την Ευρώπη, τη στιγμή που το μεταναστευτικό παραμένει κορυφαία πολιτική προτεραιότητα για πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ.
