Καθώς η Μέση Ανατολή δοκιμάζεται από νέο κύμα συγκρούσεων — από την αιματοχυσία στη Γάζα, την ένταση στον Λίβανο και τη Συρία, μέχρι τις ρευστές σχέσεις Ιράν-Ισραήλ — δημιουργείται ένα περιφερειακό σκηνικό αβεβαιότητας που δεν περνά απαρατήρητο από τους διεθνείς δρώντες.
Μέσα σε αυτό το εύθραυστο περιβάλλον, η Τουρκία εμφανίζεται έτοιμη να εκμεταλλευτεί τα κενά ισχύος και την απουσία παγκόσμιας προσοχής. Η Άγκυρα έχει μακρά παράδοση να αξιοποιεί τέτοιες περιόδους ρευστότητας για να προωθεί τις γεωστρατηγικές της επιδιώξεις. Οι αναλυτές προειδοποιούν πως δεν αποκλείεται να μεταφέρει την ένταση δυτικά — δηλαδή προς την Ελλάδα — για να ενισχύσει τις θέσεις της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ιστορικά, η Τουρκία έχει αποδείξει ευελιξία στην κεφαλαιοποίηση κρίσεων. Το έχει δείξει σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ. Όταν η προσοχή της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένη αλλού, η Άγκυρα θεωρεί πως έχει περισσότερο «χώρο κινήσεων», καθώς μειώνονται οι πιθανότητες άμεσων κυρώσεων ή διπλωματικών πιέσεων.
Σήμερα, με τις ΗΠΑ προσηλωμένες στη στήριξη του Ισραήλ και στη διαχείριση των ιρανικών παραγόντων στη Συρία και το Ιράκ, το Αιγαίο δείχνει να περνά σε δεύτερη μοίρα για τη Δύση. Η Τουρκία ενδέχεται να εκμεταλλευτεί αυτή την κατάσταση για να επαναφέρει παλιές αξιώσεις, επιχειρώντας να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα.
Τα πιθανά σενάρια δεν είναι άγνωστα: ρητορική περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, στρατιωτικές υπερπτήσεις, ακόμα και παρουσία ερευνητικών ή πολεμικών πλοίων σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας. Η επιλογή της χρονικής στιγμής μπορεί να αποβεί κρίσιμη, αφού η διεθνής κοινότητα ίσως μην αντιδράσει όπως θα έκανε υπό άλλες συνθήκες.
Προστίθεται και ο εσωτερικός παράγοντας: η τουρκική οικονομία παραμένει ευάλωτη, με τον πληθωρισμό στο 40% να διαβρώνει την εικόνα του Ταγίπ Ερντογάν. Η εκλογική ήττα σε μεγάλους δήμους όπως Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη αποτελεί πλήγμα για το κυβερνών κόμμα. Σε τέτοιες συνθήκες, η εξωτερική πολιτική μπορεί να λειτουργήσει ως «αντίδοτο» στην εσωτερική δυσαρέσκεια.
Η δημιουργία ενός «εξωτερικού εχθρού», με την Ελλάδα ως εύκολο στόχο, έχει ιστορικά χρησιμοποιηθεί στην τουρκική πολιτική ρητορική ως μέσο ενίσχυσης της εθνικής ενότητας και συσπείρωσης του εσωτερικού ακροατηρίου.
Από την πλευρά της, η Αθήνα παρακολουθεί τις εξελίξεις με αυξημένη προσοχή. Οι στρατηγικές συμμαχίες με Γαλλία, ΗΠΑ, Ισραήλ και Αίγυπτο λειτουργούν ως πολλαπλασιαστής αποτροπής, προσφέροντας στήριξη και στρατιωτική επάρκεια.
Η ελληνική κυβέρνηση διατηρεί ψυχραιμία, αποφεύγοντας την ανώφελη κλιμάκωση, ενώ παραμένει σε εγρήγορση για τυχόν τουρκικές κινήσεις. Όπως επισημαίνουν ειδικοί, μετωπική σύγκρουση θεωρείται απίθανη, όμως ένας «πόλεμος φθοράς» μέσω δηλώσεων, χαμηλής έντασης ενεργειών και διπλωματικών ελιγμών είναι μέσα στο πιθανό σενάριο.
Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια πιθανή κρίση, χωρίς να υποκύψει σε παγίδες, αλλά και χωρίς να υποτιμήσει τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Άγκυρας. Η επόμενη περίοδος απαιτεί σταθερότητα, σύνεση και ισχυρές διεθνείς συμμαχίες.
