Δεύτερη επίσκεψη στη Λιβύη πραγματοποιεί σήμερα ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε μια κρίσιμη στιγμή για τις ελληνο-λιβυκές σχέσεις, με κύριο στόχο την ενίσχυση των διπλωματικών και πολιτικών δεσμών με τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης.
Η επίσκεψη έχει ολιγόωρη διάρκεια, αλλά βαρύ διπλωματικό φορτίο, καθώς ο Έλληνας ΥΠΕΞ αναμένεται να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό της Λιβύης, Αμπντουλχαμίτ Ντιμπεϊμπά, ο οποίος αναγνωρίζεται επίσημα από τα Ηνωμένα Έθνη. Παρά το γεγονός ότι το ταξίδι είχε σχεδιαστεί από τα τέλη Ιουνίου, οι τελευταίες εξελίξεις με τη ρηματική διακοίνωση της Τρίπολης στον ΟΗΕ εντείνουν το βάρος της επίσκεψης.
Η Λιβυκή διακοίνωση θέτει σε αμφισβήτηση τη “μέση γραμμή” ως σημείο αναφοράς για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, ευθυγραμμιζόμενη ουσιαστικά με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η στάση αυτή ερμηνεύεται από την Αθήνα ως αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σε περιοχές δυτικά της Κρήτης (Κρήτη-1 και Κρήτη-2), όπου η Chevron έχει εκφράσει ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων.
Η Λιβύη φαίνεται να υιοθετεί την τουρκική θέση ότι τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν δικαιώματα σε ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδα πέραν των 6 ν.μ., κάτι που η Αθήνα θεωρεί νομικά αβάσιμο και αντίθετο με το Διεθνές Δίκαιο.
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης αναμένεται να επαναλάβει με σαφήνεια τις πάγιες ελληνικές θέσεις, βασισμένες στο Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Θα υπογραμμίσει την απόρριψη του τουρκολιβυκού μνημονίου και θα καλέσει για επανέναρξη των διαβουλεύσεων περί θαλασσίων ζωνών, από το σημείο που είχαν διακοπεί την περίοδο 2009–2010.
Παρά τη ρητορική ένταση, η ελληνική κυβέρνηση επισημαίνει ότι στην πράξη η Λιβύη σέβεται τη μέση γραμμή, γεγονός που φάνηκε και στην παραχώρηση θαλάσσιων περιοχών για έρευνα στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου, χωρίς όμως να υπάρξει παραβίαση των ορίων που θεωρεί η Αθήνα ως νόμιμα.
Η επίσκεψη του ΥΠΕΞ είναι και μια διπλωματική απάντηση στην αυξανόμενη επιρροή της Άγκυρας στη Λιβυκή κυβέρνηση, με την Αθήνα να επιδιώκει ανοικτή γραμμή επικοινωνίας και διαλόγου με βάση τη διεθνή νομιμότητα. Διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι αυτή η περίοδος αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα να φέρει την Τρίπολη σε τροχιά συνεργασίας, απομακρύνοντάς την από τη μονομερή επιρροή της Τουρκίας.
Εκτός από το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών, ο Γ. Γεραπετρίτης έχει στην ατζέντα του και την ενίσχυση της εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας. Η Αθήνα βλέπει στη Λιβύη προοπτικές επενδυτικής δραστηριότητας, ενώ δεν αποκλείεται η συζήτηση να επεκταθεί και στο μεταναστευτικό, έστω και αν από τα δυτικά λιβυκά παράλια δεν παρατηρούνται ροές προς την Ελλάδα.
Ο Υπουργός μεταφέρει στην Τρίπολη συγκεκριμένες προτάσεις για συνεργασία, όπως είχε κάνει πρόσφατα και κατά την επίσκεψή του στη Βεγγάζη, όπου συναντήθηκε με τον ισχυρό άντρα της Ανατολικής Λιβύης, στρατάρχη Χαφτάρ.
Η ελληνική διπλωματία επενδύει σε μια ισορροπημένη προσέγγιση, επιδιώκοντας ουσιαστικές σχέσεις και με τα δύο κέντρα εξουσίας στη Λιβύη, τηρώντας με συνέπεια τις αρχές της διεθνούς νομιμότητας και τις πάγιες θέσεις περί σεβασμού της κυριαρχίας και της κυριαρχικής δικαιοδοσίας.
