Όταν ένας στους τρεις νεκρούς στην άσφαλτο είναι αναβάτης δικύκλου, όταν η ζώνη ασφαλείας θεωρείται ακόμα “προαιρετική” και το κινητό έχει γίνει προέκταση του τιμονιού, τότε είναι φανερό πως το πρόβλημα έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Η Ελλάδα παραμένει σταθερά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. με τις υψηλότερες απώλειες από τροχαία, κάτι που μεταφράζεται σε τραγωδίες για εκατοντάδες οικογένειες κάθε χρόνο.
Το 2024, 665 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στους ελληνικούς δρόμους. Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), που παρουσιάστηκε στη Βουλή από τον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών, Κωνσταντίνο Κυρανάκη, υπόσχεται ριζικές αλλαγές για να μειώσει τους θανάτους και τους βαρείς τραυματισμούς, αλλά και για να δημιουργήσει κουλτούρα οδικής ασφάλειας.
Η μεγαλύτερη τομή του νέου ΚΟΚ είναι η εισαγωγή του θεσμού της υποτροπής: από εδώ και πέρα, οι ποινές για επαναλαμβανόμενες παραβάσεις δεν θα «σβήνονται» αλλά θα συσσωρεύονται. Έτσι, ένας οδηγός που παραβιάζει συστηματικά τους κανόνες δεν θα αντιμετωπίζεται το ίδιο με κάποιον που υπέπεσε σε μια παράβαση από αμέλεια. Οι ποινές αυξάνονται κλιμακωτά — όχι μόνο σε χρήματα, αλλά και σε αφαίρεση διπλώματος ή ακόμα και ποινικές διώξεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα.
Ένα από τα πιο επικίνδυνα φαινόμενα είναι η χρήση κινητού στο τιμόνι. Στην Ελλάδα, περίπου 9% των οδηγών χρησιμοποιούν κινητό ενώ οδηγούν — τριπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο! Με τον νέο ΚΟΚ, τα πρόστιμα μπορεί να φτάσουν έως και 4.000 ευρώ στη δεύτερη υποτροπή, ενώ η άδεια μπορεί να αφαιρεθεί για έως 8 χρόνια. Αν το ατύχημα προκαλείται λόγω χρήσης κινητού, η συμπεριφορά ποινικοποιείται.
Σοβαρές κυρώσεις προβλέπονται και για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Τα πρόστιμα ξεκινούν από 1.000 ευρώ και φτάνουν έως 4.000 ευρώ για υπότροπους, συνοδευόμενα από αφαίρεση διπλώματος για έως 10 έτη. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά, ενώ επιβάλλεται και ποινική δίωξη.
Η μη χρήση ζώνης ή κράνους δεν θεωρείται πια «προσωπική επιλογή». Το πρόστιμο αφορά τόσο τον οδηγό όσο και τον συνεπιβάτη, και σε δεύτερη υποτροπή, ο οδηγός κινδυνεύει να χάσει το δίπλωμά του για ένα χρόνο.
Η υπερβολική ταχύτητα παραμένει η πιο διαδεδομένη παράβαση, με πάνω από 338.000 καταγεγραμμένες παραβάσεις το 2024. Ο νέος ΚΟΚ φέρνει αυστηρά όρια — όπως τα 30 χλμ./ώρα στα αστικά κέντρα — και βαριά πρόστιμα, που φτάνουν τα 8.000 ευρώ για ταχύτητες άνω των 200 χλμ./ώρα.
Η παράνομη στάθμευση σε ράμπες ΑμεΑ αντιμετωπίζεται πλέον ως σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, με πρόστιμα έως 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας. Παράλληλα, οι λεωφορειολωρίδες προστατεύονται με αυστηρούς κανόνες, ώστε να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των δημόσιων μέσων.
Τέλος, ο νέος ΚΟΚ αξιοποιεί την τεχνολογία για πρόληψη: κάμερες, διασύνδεση με την Τροχαία και αναβάθμιση της κυκλοφοριακής αγωγής. Στόχος δεν είναι η τιμωρία, αλλά η δημιουργία μιας κοινωνίας με σεβασμό και υπευθυνότητα. Όπως τονίζουν στελέχη του υπουργείου, «η ανθρώπινη ζωή δεν μετριέται με ευρώ, αλλά με πρόληψη, σεβασμό και αλληλεγγύη».
