Σημαντική αλλαγή πορείας στη γερμανική πολιτική για τη στήριξη των ανθρωπιστικών οργανώσεων στη Μεσόγειο ανακοινώθηκε πρόσφατα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις εντός κι εκτός συνόρων. Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας γνωστοποίησε ότι από το 2025 δεν θα παρέχεται πλέον οικονομική ενίσχυση σε οργανώσεις που ασχολούνται με τη θαλάσσια διάσωση προσφύγων.
Η ανακοίνωση αυτή έρχεται σε μία χρονική συγκυρία όπου οι προσφυγικές ροές στη Μεσόγειο παραμένουν αμείωτες και χιλιάδες άνθρωποι συνεχίζουν να ρισκάρουν τη ζωή τους σε επικίνδυνα θαλάσσια περάσματα. Οι οργανώσεις που επί χρόνια επιχειρούσαν διασώσεις με τη στήριξη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης μιλούν πλέον για “καταστροφικό μήνυμα”, τονίζοντας τον ανθρωπιστικό κίνδυνο που συνεπάγεται η απόφαση.
Το 2024, οι σχετικές χρηματοδοτήσεις από το Βερολίνο άγγιξαν τα δύο εκατομμύρια ευρώ, καλύπτοντας βασικά λειτουργικά έξοδα των ΜΚΟ, όπως καύσιμα, τέλη λιμανιών και αμοιβές πληρωμάτων. Η κρατική βοήθεια ξεκίνησε το 2022, επί υπουργίας Annalena Baerbock (Πράσινοι), προσφέροντας ένα σημαντικό στήριγμα σε οργανώσεις όπως οι Sea-Eye, SOS Humanity, REQSHIP και SOS Méditerranée.
Ωστόσο, ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βαντεφούλ, έχει εκφράσει επανειλημμένα τη διαφωνία του, υποστηρίζοντας πως τέτοιες ενισχύσεις μπορεί να διευκολύνουν, έστω και ακούσια, τη δράση των λαθρεμπόρων ανθρώπων. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά το 2023: «Με αυτόν τον τρόπο ενδυναμώνονται έμμεσα τα κυκλώματα διακίνησης».
Οι οργανώσεις απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς. Έρευνα του Γερμανικού Κέντρου Έρευνας για την Ένταξη και τη Μετανάστευση (DeZIM) απέδειξε ότι δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ της δράσης των ΜΚΟ και της αύξησης των απόπειρων διέλευσης της Μεσογείου.
Ο επικεφαλής της Sea-Eye, Gorden Isler, υπογράμμισε με δραματικό τόνο τις συνέπειες της απόφασης. Όπως τόνισε, «χωρίς χρηματοδότηση, τα πλοία θα μείνουν στα λιμάνια, ακόμη και όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη στη θάλασσα». Συμπλήρωσε δε πως για πάνω από δέκα χρόνια, οι ΜΚΟ καλύπτουν ένα κενό που η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνείται να αντιμετωπίσει.
Η απόφαση έχει προκαλέσει έντονες πολιτικές αντιδράσεις. Ο Ευρωβουλευτής των Πρασίνων Erik Marquardt καταφέρθηκε κατά της στάσης της κυβέρνησης, λέγοντας ότι η διάσωση ζωών απαξιώνεται και ποινικοποιείται, ενώ η πολιτικός Jamila Schäfer χαρακτήρισε την κατάργηση της ενίσχυσης ως απειλή για την ανθρώπινη ζωή, λέγοντας πως «δεν μπορούμε να αφήνουμε ανθρώπους να πνίγονται επειδή βρίσκονται στη θάλασσα».
Οι ΜΚΟ καλούν τη γερμανική κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφασή της και να στηρίξει τη θαλάσσια διάσωση όχι ως επιλογή, αλλά ως υποχρέωση. Σε επίσημη ανακοίνωση της Sea-Eye αναφέρεται πως η θαλάσσια διάσωση αποτελεί θεμελιώδες ανθρωπιστικό και νομικό καθήκον, για το οποίο η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2015 μέχρι σήμερα, πάνω από 175.000 άνθρωποι έχουν σωθεί στην κεντρική Μεσόγειο χάρη στις προσπάθειες των ΜΚΟ. Οι επιχειρήσεις διάσωσης έχουν γίνει κρίσιμος κρίκος στο προσφυγικό ζήτημα της Ευρώπης, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η κρατική αδράνεια.
Με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να μετατοπίζονται ολοένα και περισσότερο προς πιο αυστηρές μεταναστευτικές πολιτικές, η απόφαση της Γερμανίας αναμένεται να πυροδοτήσει περαιτέρω συζητήσεις σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο για το μέλλον της ανθρωπιστικής δράσης στη Μεσόγειο.
