Η γεωπολιτική σκηνή της Ανατολικής Μεσογείου αλλάζει δραματικά μέσα στο 2025, με μια εξέλιξη που ενδέχεται να μεταβάλει ριζικά τις υπάρχουσες ισορροπίες: η Ιταλία έρχεται όλο και πιο κοντά στις στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας. Αυτή η νέα προσέγγιση, αν και σταδιακή, προκαλεί έντονη ανησυχία στην Αθήνα και στη Λευκωσία, καθώς δημιουργεί νέα δεδομένα σε ζωτικά θέματα όπως η ενέργεια, η ασφάλεια και η μετανάστευση.
Η μάχη της ενέργειας φέρνει Ιταλία και Τουρκία πιο κοντά
Η ενεργειακή ατζέντα της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί την κυριότερη αιτία αυτής της γεωπολιτικής σύγκλισης. Η Ιταλία, μέσω της ENI, επιδιώκει ενεργή συμμετοχή στην εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου της περιοχής, ενώ η Τουρκία πιέζει να έχει ρόλο ρυθμιστή στις ενεργειακές εξελίξεις, συχνά παρακάμπτοντας τις ελληνικές και κυπριακές θέσεις.
Η σύμπλευση συμφερόντων μεταξύ των δύο χωρών δημιουργεί ένα νέο ενεργειακό μπλοκ, το οποίο δύναται να παρακάμψει υφιστάμενες συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου με χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και η Γαλλία. Αυτή η εν δυνάμει συμμαχία ανοίγει τον δρόμο για κοινή διαχείριση πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, εκτοπίζοντας παραδοσιακούς παίκτες από το προσκήνιο.
Μεταναστευτικές ροές: Κοινός βηματισμός Ιταλίας και Τουρκίας
Ένας δεύτερος κρίσιμος παράγοντας είναι η μεταναστευτική πίεση που δέχεται η Ιταλία από τη Λιβύη και την Τυνησία. Η Άγκυρα, που ήδη λειτουργεί ως “ρυθμιστής” των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη, προσφέρεται ως στρατηγικός εταίρος στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Η συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της μετανάστευσης, παρά τις εντάσεις του παρελθόντος, ενισχύει το σενάριο μιας ευρύτερης γεωπολιτικής προσέγγισης, η οποία περιλαμβάνει ασφάλεια συνόρων, ανταλλαγή πληροφοριών και κοινές πρωτοβουλίες στον ΟΗΕ.
Γεωπολιτική φιλοδοξία: Η Ιταλία αναζητά ηγετικό ρόλο στη Μεσόγειο
Η Ιταλία επιδιώκει την ενίσχυση του ρόλου της ως καθοριστικού παίκτη στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες εντάσεις με τη Γαλλία και τη σταδιακή απομάκρυνση των ΗΠΑ από άμεσες παρεμβάσεις στην περιοχή.
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, η Άγκυρα εμφανίζεται ως κατάλληλος εταίρος για τη Ρώμη, καθώς διαθέτει ισχυρή στρατιωτική και διπλωματική παρουσία, καθώς και πρόσβαση σε νευραλγικά σημεία της ευρύτερης περιοχής.
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα και την Κύπρο
Η εξομάλυνση των σχέσεων Ιταλίας – Τουρκίας ενδέχεται να περιορίσει σημαντικά τη διπλωματική ευελιξία της Ελλάδας και της Κύπρου, ιδίως σε ζητήματα που αφορούν την οριοθέτηση της ΑΟΖ και την προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η Αθήνα καλείται να ενισχύσει τις στρατηγικές της συμμαχίες, επαναβεβαιώνοντας τη συνεργασία της με τη Γαλλία, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ώστε να αντιμετωπίσει τις νέες γεωπολιτικές προκλήσεις και να διασφαλίσει την παρουσία της στα διεθνή φόρα.
Ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο διαμορφώνεται
Η προσέγγιση Ιταλίας – Τουρκίας δεν είναι τυχαία, αλλά αποτέλεσμα συγκλινόντων συμφερόντων στους τομείς της ενέργειας, της μετανάστευσης και της στρατηγικής επιρροής.
Αυτές οι εξελίξεις συνθέτουν ένα νέο γεωπολιτικό πλαίσιο στην Ανατολική Μεσόγειο, το οποίο χρήζει συνεχούς παρακολούθησης και απαιτεί προληπτική διπλωματική δράση από τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες χώρες.
