Η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή δημογραφική κρίση, καθώς το ποσοστό γεννήσεων έχει πέσει κατακόρυφα, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει ανακηρύξει το 2025 ως “Έτος της Οικογένειας” και ετοιμάζει μια δεκαετή στρατηγική ενίσχυσης της γονιμότητας, με στόχο την «αναγέννηση της οικογένειας».
Τα επίσημα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: από 2,38 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2001, το ποσοστό μειώθηκε στο 1,48 το 2025 – χαμηλότερο από πολλές δυτικές χώρες. Ο Ερντογάν έχει χαρακτηρίσει την πτώση αυτή ως “καταστροφή μεγαλύτερη και από τον πόλεμο”, προσφέροντας οικονομικά κίνητρα όπως άτοκα δάνεια στους νεόνυμφους και μηνιαία επιδόματα για κάθε παιδί μετά το τρίτο.
Όμως, ο τουρκικός λαός φαίνεται διστακτικός. Η οικονομική κρίση έχει πλήξει σοβαρά τα νοικοκυριά. Η εκπαίδευση έχει καταστεί πολυτέλεια, με τις αυξήσεις κόστους να φτάνουν το 70% σε ένα μόλις έτος. Η ανεργία στους νέους ξεπερνά το 37%, σύμφωνα με ανεξάρτητους αναλυτές. «Πώς να φέρεις παιδιά στον κόσμο όταν δεν μπορείς να τα ταΐσεις;» λέει χαρακτηριστικά μια φοιτήτρια.
Παράλληλα, η κυβέρνηση στοχοποιεί κοινωνικές ομάδες, με τον Ερντογάν να κατηγορεί ανοιχτά τις γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα για την υπογεννητικότητα. Οι φεμινίστριες ακτιβίστριες αντιδρούν έντονα, καταγγέλλοντας μια κοινωνική πίεση στις γυναίκες να μετατραπούν σε “μηχανές τοκετού”.
Ένα ακόμα επίμαχο σημείο είναι οι καισαρικές τομές, που έχουν φτάσει στο 61%, ενώ σε ορισμένα ιδιωτικά νοσοκομεία ξεπερνούν το 78%. Η τουρκική κυβέρνηση απαγόρευσε τις μη αναγκαίες καισαρικές σε ιδιωτικές κλινικές, στοχεύοντας σε μείωση στο 20%. Ωστόσο, πολλοί επαγγελματίες υγείας υποστηρίζουν ότι η καισαρική είναι πιο ασφαλής, λιγότερο χρονοβόρα και προτιμητέα για γιατρούς και γυναίκες.
Το ζήτημα της υπογεννητικότητας ανοίγει παράλληλα και την κουβέντα στην Ελλάδα, όπου οι εκτιμήσεις δείχνουν πως μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της χώρας θα πέσει στα 7,5 εκατομμύρια. Το δημογραφικό αποτελεί υπαρξιακή απειλή, και η αδράνεια του ελληνικού κράτους εδώ και δεκαετίες το καθιστά τη μεγαλύτερη πρόκληση για το μέλλον του έθνους.
Ανεξάρτητα από τη γεωγραφία, η μάχη ενάντια στη δημογραφική κατάρρευση απαιτεί συνολική πολιτική στρατηγική, ουσιαστική στήριξη οικογενειών, και όχι κοινωνικό έλεγχο ή επιβολή ρόλων φύλου.
